Khi nghĩ đến phương pháp văn hóa đọc, bạn sẽ nghĩ đến điều gì? Cách đọc sách theo chiều rộng - chiều sâu? Cách đúc kết ý chính và ý chạm? Hay là việc đọc và ứng dụng trong cuộc sống?
Tất cả điều trên đúng nhưng chưa đủ. Là một trong 3 trụ cột của văn hóa đọc, Trí Tuệ Việt Nam đã “tinh hoa” phương pháp văn hóa đọc trong 9 bước tự học tự rèn - đây là một tuyệt chiêu giúp bạn tự học cực kì hiệu quả tại mọi lúc, mọi nơi, mọi thời điểm.
Mời bạn cùng tìm hiểu chi tiết về 9 bước tự học hiệu quả dưới đây nhé!
Hình 1: Sơ đồ 9 bước
Bước 1: Tiếp nhận thông tin
(Tiến trình học và kỹ năng quan sát đa chiều)
Bạn sẽ tiếp nhận thông qua việc đọc sách, tài liệu, video, các khóa học hoặc bất kỳ nguồn tri thức nào khác. Thông tin càng đa chiều, phong phú càng giúp các bước sau trở nên sâu sắc hơn.
Ví dụ tìm một câu chuyện tâm đắc về dạy con bằng thân giáo và đúc kết lại bài học, ta có thể tiếp cận nhiều thông tin giúp mình chọn lọc như sau:
Đọc sách: Cổ học tinh hoa (Hoặc sách khác có nội dung liên quan)
Đọc các bài viết trên mạng: Giáo dục con cái không gì hiệu quả bằng thân giáo, tại sao muốn dạy con tốt cha mẹ phải “lấy mình làm gương”...
Nghe video các bài giảng của thầy Trần Việt Quân (Vì thầy Quân nói rất nhiều về nội dung này)
Lắng nghe chia sẻ của mọi người xung quanh (người đang làm cha mẹ)
Chúng ta có thể tiếp cận nhiều thông tin khác rồi đưa ra lựa chọn của mình. Để dễ theo dõi, 3goc.vn xin phép chọn phân tích câu chuyện Thành thực trong Cổ học tinh hoa làm minh họa xuyên suốt bài viết.
THÀNH THỰC
Vợ thầy Tăng Tử đi chợ. Con khóc đòi đi theo. Mẹ bảo: Con ở nhà rồi mẹ về mẹ làm thịt con lợn cho ăn.
Lúc vợ về thầy Tăng Tử bắt lợn đi làm thịt.
Vợ nói: Tôi nói đùa nó đấy mà.
Thầy Tăng Tử bảo: Nói đùa là thế nào? Đứng khinh trẻ thơ là không biết gì. Cha mẹ làm gì nó thường hay bắt chước. Nay mình nói dối nó, chẳng là mình dạy nó nói dối ư!
Tăng Tử nói xong, làm thịt lợn cho con ăn thực.
Bước 2: Tách lớp thông tin
(Tiến trình học và kỹ năng phân tích)
Khi đã có thông tin, bạn cần phân tích/tách chúng thành ý chính và ý phụ, ý lớn và ý nhỏ để có cái nhìn tổng quan và liên đới giữa các nội dung với nhau.
Càng phân tích kỹ và chi tiết, bạn càng dễ dàng tìm được cốt lõi.
* Ứng dụng: Tách lớp thông tin trong bài Thành thực
Mình sẽ tách thành 2 lớp là góc nhìn đời sống và góc nhìn chánh kiến (Trong 2 lớp này lại bao gồm những ý nhỏ hơn)
- Góc nhìn đời sống:
+ Đa số quan niệm trẻ còn nhỏ, chưa biết gì, nghe người lớn nói rồi sẽ quên nên ta thường răn trẻ 1 đằng còn mình làm 1 nẻo.
+ Khi hành xử với con chỉ nghĩ quả trước mắt (trong truyện người mẹ nói dối để con không khóc, đòi đi theo), không nghĩ quả lâu dài (người mẹ không nghĩ việc con sẽ bắt chước nói dối)
Từ góc nhìn này ta thấy dù yêu thương con nhưng là yêu thương thiếu trí tuệ nên sẽ hình thành thói quen không tốt cho trẻ về sau.
- Góc nhìn chánh kiến:
Thân giáo
+ Trẻ nhỏ hay bắt chước (lời nói, hành động), người lớn cần phải thân giáo làm gương.
+ Khi dạy trẻ cần có sự suy xét nhân quả gần – xa để hành động cho hài hòa, phù hợp, tránh việc con học những điều không tốt
Khẩu giáo: Ngoài thân giáo cha mẹ cũng cần kết hợp giảng giải cho con hiểu về thành thực. Vì đôi khi chỉ nhìn hành động, ta có thể hiểu sai bản chất vấn đề.
Chẳng hạn trong câu chuyện, Tăng Sâm có thể không giết lợn mà giảng giải cho vợ, cho con hiểu thì có hợp lý hơn không? Bởi nếu cứ nói gì làm đó, lỡ gặp phải chuyện lớn hoặc liên quan đến tính mạng, chẳng phải là gây nguy hại hơn là làm lợi?
Vì vậy trong việc dạy con, phương pháp thân giáo hiệu quả nhưng cũng cần kết hợp khẩu giáo cho linh hoạt, dựa trên nền tảng của nhân quả gần xa.
Bước 3: Tìm lõi
(Tiến trình học và kỹ năng đúc kết cốt lõi)
Lõi chính là ý chính, là điểm quan trọng nhất sau khi bạn đã xác định ý chính, ý phụ của bài giảng, buổi học, cuốn sách.
* Ứng dụng: Vậy lõi trong câu chuyện Thành thực là dạy con bằng thân giáo kết hợp khẩu giáo, có sự suy xét nhân quả gần xa.
Bước 1,2,3 là bạn đang thực hành tiến trình HỌC thông qua quan sát - phân tích - đúc kết. Xong giai đoạn HỌC, bạn sẽ tiếp tục tiến trình HIỂU nhé.
Bước 4: Tự vấn bản thân
(Tiến trình hiểu và kỹ năng quan sát đa chiều)
Bước này bạn cần xác định: Đâu là giá trị phù hợp để ứng dụng cho bản thân? Tức là bạn đang đi tìm ý chạm với mình.
Vậy ý chính và ý chạm có khác nhau không? Ý chính là ai đọc cuốn sách đó cũng thấy nội dung đó nhưng ý chạm là phần nội dung chỉ mình bạn chú ý, bạn thấy ấn tượng và thấy phù hợp áp dụng vào cuộc sống của mình.
* Ứng dụng: Nội dung nào mình sẽ ứng dụng cho bản thân sau khi phân tích bài Thành thực?
Mình sẽ thân giáo bằng cách: Giữ lời hứa với con, muốn con có thói quen đọc sách thì mình cũng chăm chỉ đọc sách, muốn con giúp đỡ mọi người thì mình thường xuyên tham gia thiện nguyện…(Đây là cách của mình, bạn hoàn toàn có lựa chọn riêng)
Bước 5: Trí tuệ tập thể
(Tiến trình hiểu và kỹ năng phân tích)
Khi bạn thảo luận cùng đồng đội, tham vấn chuyên gia và thầy, bạn sẽ có thêm góc nhìn đa chiều, sâu sắc. Vì vậy đừng bỏ qua bước này nhé!
* Ứng dụng:
Thảo luận cùng nhóm bạn tốt xem cách ứng dụng dạy con bằng thân giáo của mình như vậy có khả thi chưa, cách làm của mọi người như thế nào (Mình có nhóm bạn tại GNH Talk nên mình sẽ đi hỏi chị Ngọc Thúy, Khánh Vi, Liên Thanh, Thanh Long…)
Tham vấn thêm chuyên gia: Mình biết cô Minh Hảo trong lớp 30 ngày bạn cùng con chuyên hóa, thầy Trần Việt Quân trong lớp Dạy con 3 gốc nên trong các buổi học, mình sẽ tận dụng để hỏi…
Đọc thêm sách: Những câu chuyện tương tự trong Cổ học tinh hoa, Làm cha mẹ tỉnh thức…
Vậy là mình có góc nhìn đa chiều để tự lập kế hoạch thực hiện. Bước này bạn sẽ thấy có thao tác giống với bước 1 (Tiếp nhận thông tin). Về hình thức, chúng ta có thể tiếp cận tài liệu có phần giống nhau. Về bản chất, bước 1 là mình đọc để lọc nội dung, bước 5 mình đọc để so sánh và đối chiếu.
Bước 6: Thiết lập kế hoạch tác chiến
(Tiến trình hiểu và kỹ năng đúc kết)
Sau khi tự hỏi mình, thảo luận cùng 3 báu vật (Thầy sách bạn), bạn đã có đủ cơ sở để chốt lại các nội dung sẽ ứng dụng vào trong công việc và cuộc sống thực tế.
* Ứng dụng: Kế hoạch dạy con bằng thân giáo
Giai đoạn 1: Thay đổi chính mình (Thói quen tốt biểu hiện qua thân - khẩu - ý)
Giai đoạn 2: Làm bạn cùng con (Để tạo sự kết nối, sự gắn kết, thân tình)
Giai đoạn 3: Đồng hành, ghi nhận, khen thưởng (Đảm bảo quá trình thực hành diễn ra liên tục và hiệu quả)
Bước 4,5,6 chính là tiến trình HIỂU (tư duy, suy ngẫm) thông qua quan sát - phân tích - đúc kết, khi hiểu rồi bạn sẽ dễ dàng thực hành để chuyển hóa
Bước 7: Triển khai thực hành
(Tiến trình hành và kỹ năng quan sát đa chiều)
Đây là quá trình, bạn đưa những điều đã đúc kết vào thực tế một cách kỷ luật, sát sao nhưng vẫn linh hoạt và phù hợp.
* Ứng dụng:
Suy xét mọi lời nói, hành động của mình với con và mọi người xung quanh
Thực hành cùng con trong toàn bộ các hoạt động (khi học, khi chơi, cùng làm việc nhà…)
Bước 8: Theo sát, đo lường
(Tiến trình hành và kỹ năng phân tích)
Để quá trình tự học - tự rèn trở nên hiệu quả nhất, bạn đừng quên nhìn nhận, đánh giá đúng - sai, phù hợp - chưa phù hợp trong quá trình ứng dụng nhé!
Việc này bạn có thể làm một mình hoặc cùng đồng đội sẽ càng tốt vì có góc nhìn đa chiều hơn.
* Ứng dụng:
Quan sát những thay đổi của mình và con khi áp dụng phương pháp thân giáo trong mọi hoạt động.
Phân tích xem mình ứng dụng đã phù hợp chưa, con có tiếp nhận tốt không
Bước 9: Tổng kết bài học
(Tiến trình hành và kỹ năng đúc kết)
Cuối cùng, sau khi đã áp dụng và đo lường, bạn cần đúc kết lại bài học, xem xét kết quả đã đạt được để từ đó có kế hoạch kaizen sao cho tiến trình học - hiểu - hành tốt hơn mỗi ngày.
* Ứng dụng: Tổng kết bài học (Tổng kết tùy thuộc vào tình hình thực tế của bạn)
Kết quả: Mình có sự chuyển hóa và con cũng thay đổi dần dần
Bài học: - Cần sự kiên nhẫn, sự thay đổi từ bên trong của cha mẹ - Tùy trường hợp cần có sự áp dụng linh hoạt, đôi khi phải để con sai thì mới đúc kết được bài học
Kaizen: Kết hợp với việc đặt câu hỏi để con tự lý giải vì sao mình cần thực hiện như vậy
Thực hiện bước 7,8,9 là bạn đang thực hiện tiến trình HÀNH thông qua quan sát - phân tích - đúc kết để có được những kết quả cụ thể trong cuộc sống.
Lời kết
9 bước tự học tự rèn là phương pháp để vận hành văn hóa đọc một cách bền vững, được đúc kết tinh hoa thông qua:
Kỹ năng tự học Quan sát - phân tích - đúc kết, khi thấm nhuần kỹ năng này bạn sẽ dễ dàng học được tất cả các kỹ năng khác.
Tiến trình chuyển hóa học - hiểu - hành, nhờ tiến trình này bạn sẽ học đúng - hiểu sâu và áp dụng hiệu quả, việc học không còn là lý thuyết suông cũng không phải là thực hành vô căn cứ.
Có sự kết hợp của 3 báu vật mà ai ai cũng cần trong cuộc đời, đó là Thầy - sách - bạn.
Vì vậy, là một người mới bắt đầu, bạn hãy thực hành đủ 9 bước sao cho thật nhuần nhuyễn nhé! Hãy nhớ rằng con người có thể đến và đi, thư viện có thể đập đi xây lại nhưng những gì là trí tuệ, là phương pháp tinh hoa sẽ còn tồn tại mãi.
Nội dung: Dựa theo Trí Tuệ Việt Nam
Biên tập: Nhàn Lý
Hình ảnh:
Comments