Thân tâm là hai yếu tố quan trọng cấu thành nên cuộc đời của mỗi con người. Trong kiếp sống nhân sinh, chắc hẳn ai cũng muốn có cuộc sống không ưu tư, muộn phiền với thân tâm an lạc.
Bạn đã từng rơi vào trạng thái trầm cảm hay áp lực về tinh thần trong khi sức khỏe vẫn sung mãn, cuộc sống vẫn đủ đầy chưa?
Có khi nào trong cuộc sống vội vã, vòng xoáy khắc nghiệt của cuộc đời, bạn chỉ tập trung vào mưu sinh, kiếm sống mà quên chăm sóc cái thân của mình (sức khỏe thể chất vốn có). Kết quả là, sức khỏe kiệt quệ, tinh thần mỏi mệt, không còn sức sống.
Mời bạn cùng tôi chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về mối quan hệ giữa thân, tâm và phương cách giúp thân tâm an lạc.
Đầu tiên chúng ta hãy cùng tìm hiểu về thân và tâm, mối quan hệ và tầm quan trọng của chúng trong cuộc đời của chúng ta.
MỤC LỤC
1.1 Tâm là gì?
1.2 Thân là gì?
1.3 Mối quan hệ thân tâm và tầm quan trọng của việc cân bằng sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần
------------------------------------
Thân và Tâm - mối quan hệ ràng buộc trong một bản thể
Nếu ví bản thể ta là một khối thống nhất bền chặt, thì thân hay còn gọi là sức khỏe thể chất và tâm- sức khỏe tinh thần đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong bản thể ấy.
Hai người bạn này chơi rất thân với nhau, hỗ trợ, bổ sung và đồng hành cùng nhau tới cuối cuộc đời
Thân là gì?
Thân chính là thể chất của mỗi người. Thân an lạc nghĩa là sức khỏe thể chất tốt. Theo giáo lý nhà Phật, thân người được hình thành do bốn chất đất – nước – gió – lửa hợp thành.
Tuy vậy bốn chất này thường xung khắc với nhau. Những chất cứng như da, thịt, gân, xương, tóc, răng thuộc về đất. Những chất lỏng như máu, mủ, mồ hôi, nước mắt thuộc về nước.
Theo góc nhìn phương Tây, khoa học đã chứng minh và định nghĩa: sức khỏe thể chất chính là mối quan hệ giữa sức khỏe và sự thỏa mãn nhu cầu cá nhân của mình.
Vì vậy, có sức khỏe tốt là một trong những quyền cơ bản của con người dù thuộc chủng tộc, tôn giáo, chính kiến chính trị hay điều kiện kinh tế, xã hội nào.
Sức khỏe thể chất tốt là sự sảng khoái và thoải mái về thể chất, thoải mái và sảng khoái càng dễ khiến bạn khỏe mạnh.
Sự thoải mái về thể chất là sức lực của cơ thể, sự nhanh nhẹn, dẻo dai, khả năng có thể chống lại các yếu tố gây bệnh, kèm theo đó là khả năng chịu đựng được các yếu tố, điều kiện khắc nghiệt của môi trường đem lại ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Tâm là gì?
Tâm đại diện cho phần tâm thức, cảm xúc, tâm hồn của mỗi người. Tâm an nghĩa là sức khỏe tinh thần của chúng ta ổn định và ở trạng thái tốt nhất.
Có một cách để nhận xét sức khỏe tinh thần bằng cách xem người đó thể hiện chức năng của mình thành công tới mức độ nào.
Nếu cảm thấy đủ khả năng tự tin, có thể đối mặt với những bức tình trạng căng thẳng bình thường mà vẫn có thể giữ được mối quan hệ thoải mái, có cuộc sống độc lập, dễ dàng hồi phục lại trạng thái của bản thân sau những tình huống khó khăn đều được coi là dấu hiệu của sức khỏe tinh thần tốt.
Mối quan hệ thân tâm và tầm quan trọng của việc cân bằng sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần
Theo Phật pháp, thân và tâm là hai yếu tố quan trọng luôn liên hệ chặt chẽ, mật thiết với nhau trong cơ thể con người.
Ta thường cho thân là thật, tâm suy nghĩ tưởng cũng là thật. Do mê lầm, chấp nhận nên ta tìm cách gom góp tài sản, của cải, mà không lo vun bồi tâm thức làm cho tâm mình thêm vững.
Sức khỏe tổng thể của ta bị ảnh hưởng bởi cả sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần. Thân có khỏe thì tâm mới vượng. Ngược lại, tâm có thiện lành, tinh tấn thì mới phát ra những tín hiệu tích cực chỉ đạo cho thân hoạt động tốt.
Vậy làm sao để có sự cân bằng giữa sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần , làm cho thân tâm thêm an lạc. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu nhé!
Giải pháp để cân bằng sức khoẻ thể chất và sức khoẻ tinh thần
Thực tế cho thấy việc cân bằng giữa thân (sức khỏe thể chất) và Tâm (sức khỏe tinh thần) sẽ giúp cho ta có một cơ thể khỏe mạnh với thân tâm an lạc bằng nhiều biện pháp như thiết lập một lối sống lành mạnh cho bản thân; quay vào bên trong bằng phương pháp thiền định; và xây dựng tam bảo cho chính mình.
Thiết lập một lối sống lành mạnh cho bản thân
Sống lành mạnh giúp ta ngăn ngừa sư khởi phát của các tình trạng sức khỏe như trầm cảm và lo lắng của một số bệnh nguy hiểm như tim mạch, đái tháo đường, béo phì và bệnh mãn tính khác.
Nó cũng đóng một vai trò lớn trong việc giúp mọi người phục hồi sau những tình trạng này. Vậy, việc kiểm soát căng thẳng, ngủ đủ giấc, năng động hơn và ăn uống lành mạnh hơn giúp ta dễ dàng cải thiện sức khỏe và thể trạng.
Nếu không có lối sống lành mạnh, ta rất dễ gặp phải sự căng thẳng, áp lực – stress. Nó ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Stress đôi khi là một phần bình thường của cuộc sống.
Chúng ta cảm thấy căng thẳng khi phải làm việc quá nhiều hoặc khi ngủ không ngon giấc. Đó có thể là lo lắng, căng thẳng về công việc, tiền bạc, tài chính, các mối quan hệ...
Căng thẳng ít có thể giúp ta lấy chất liệu vươn lên trong mỗi hoàn cảnh, phát triển hết nội lực để đạt kết quả tốt. Nhưng nếu căng thẳng quá nhiều, trong thời gian quá dài sẽ gây ra cho ta tác động không tốt tới sức khỏe về cả thể chất và tinh thần.
Khoa học đã chứng minh, một giấc ngủ ngon, ngủ sâu, đủ thời lượng cũng đóng vai trò quan trọng với trạng thái của ta.
Nó ảnh hưởng tới khả năng học hỏi và ghi nhớ, hệ thống miễn dịch của cơ thể. Sự ngon miệng trong ăn uống, trao đổi chất, và giải phóng hormone. Vậy ta hãy nên nghỉ ngơi điều độ để tạo nền tảng cho một tâm trí và cơ thể khỏe mạnh.
Tập thể dục mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần. Duy trì hoạt động thể dục mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể và ngăn ngừa các nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
Hãy chọn những hoạt động thể chất phù hợp với bạn và với thói quen cũng như nếp sống sinh hoạt của chính mình. Đó có thể là yoga, chạy bộ, đi bộ, bơi lội, võ thuật...
Cuối cùng, một chế độ ăn dinh dưỡng sẽ giúp ta có một cơ thể thân tâm an lạc. Thực dưỡng là một phần quan trọng giúp ta duy trì, phát triển và có lối sống đẹp.
Ăn thực phẩm sạch, bổ dưỡng, quan tâm tới đường ruột khi lựa chọn thực phẩm sẽ mang lại cho bạn một lối sống lành mạnh về lâu dài.
Đường ruột vốn nhạy cảm, nên khi ta ăn uống trong cảm xúc lo lắng, giận dữ, buồn vui thì não sẽ truyền tín hiệu đến dạ dày, gây cảm giác đau thắt ruột.
Vậy nên, ngay cả khi ăn, ta cũng nên chánh niệm và quản lý cảm xúc của mình. Để bữa ăn trở thành một thói quen sinh hoạt an lành đúng nghĩa.
Đối với tôi, muốn “thân” khỏe mạnh thì tôi cần điều chỉnh lại cách ăn uống. Hạn chế uống rượu bia, những đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ, ít tự tập bạn bè ra quán ăn.
Mà thay vào đó, về ăn cơm cùng gia đình. Cùng người thân nấu những bữa cơm ngon, tôi vẫn thấy cơm nhà vẫn là nhất chứ không đâu bằng đâu, vừa đảm bảo sức khỏe, vừa yên tĩnh,…. Hãy ăn nhiều rau xanh hơn, uống nhiều nước, hạn chế những đồ uống có nhiều đường, nếu thèm thì có thể uống nước hoa quả.
Nhai thật kỹ trước khi nuốt, khi ăn thì không được nghĩ tới công việc, ăn là ăn, khi ăn là biết mình đang ăn, không phải khi ăn mà nghĩ tới thứ khác. Phải kỷ luật bản thân là sáng phải đi tập thể dục như đạp xe, chạy bộ, bơi,… hay bất cứ môn nào mà tôi thích.
Đâu phải do điều kiện kinh tế không cho phép mà do tôi lười. Luôn ngụy biện cho sự lười đó của bản thân bằng những suy nghĩ nay mệt không tập, nay đang ôm vợ thích nên không muốn đi, ….. bỏ hết đi.
Đúng 5 giờ đi tập thể dục, không kể lý do gì. Phải rèn cho bản “thân” mình thói quen luyện tập thể dục để có nhiều sức khỏe.
Ở công ty, thay vì ngồi nhìn camera kiểm tra nhân viên đang làm gì thì tôi đi xuống trực tiếp, lấy hàng cho khách, mang hàng ra xe,...... vừa tập thể dục, vừa tiếp xúc với mọi người, vừa kiểm soát được hàng hóa xuất ra như thế nào. Quả là một công đôi việc còn gì hơn.
Quay về bên trong bằng phương pháp thiền định
Cuộc sống thì không thể tránh khỏi áp lực, căng thẳng. Việc thiền định giúp
chúng ta định lại tâm thức, nhìn sâu vào bên trong để quan sát tâm ta xem chúng
hoạt động như thế nào.
Thiền là phương pháp được các nhà tu học phương Đông thực hành từ ngàn đời nay. Đó là cách đơn giản ta quan sát hơi thở, những điều hiện hữu tại thực tại.
Trong đời sống thực tại, ta thường phải đối mặt với sự lo âu, sầu hận, thèm muốn, xung đột triền miên trong tâm lý. Những vấn đề trên được được gọi là “thất tình – lục – dục”. Thiền định giúp ta có sự tự do giải thoát ta khỏi những điều đó.
Theo lời Phật dạy, tâm ta là nguồn cội của thiện – ác, thân ta là rừng tội lỗi hay rừng công đức, điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào Tâm.
Khi tâm chúng ta khởi nghĩ một điều gì và cho đó là chân lý, nếu người khác không chấp nhận và chống đối lại, ta sẽ sân giận.
Từ đó, tất cả mọi mầm mống đấu tranh đều từ tâm ta mà ra. Tuy nhiên, khi tâm có ý thức được những khởi nguyên ấy của đấu tranh, chống đối sẽ chỉ mang lại tức giận, khổ đau cho cả đôi bên.
Tâm nhìn ra được đó là tác hại của việc tranh đấu, thì tâm sẽ quay lại với bản thể của chính mình.
Tâm chính là người điều khiển nên thân và ra hành động. Tâm hiểu đúng, có chánh niệm thì thân sẽ làm việc đúng, việc thiện và điều tốt. Tâm u mê, không chánh niệm thì dẫn tới ta sẽ có những hành động sai trái.
Vậy, thiền sẽ đưa ta quay vào trong để quan sát cái tâm đó. Thiền nhẹ nhàng như những hơi thở, rất tự nhiên và hòa nhã.
Bạn hãy dành cho mình mỗi ngày một khoảng thời gian để thiền định, quan sát hơi thở, quay vào bên trong và lắng tâm định thần. Bằng việc chú tâm quan sát, ta sẽ biết mình đang sân hay đang giận, đang thiện hay đang ác.
Và cái Tâm thiện lành của ta sẽ chỉ bảo cho Thân ta sống vui, sống khỏe, sống có ích. Đó là cách hữu hiệu để cân bằng sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất, để thân tâm hòa quyện, an lạc trong từng phút giây.
3. Xây dựng môi trường tam bảo là cách để giữ thân tâm an lạc
Môi trường tam bảo đơn giản là có thầy giỏi để học, có bạn tốt để chơi, và có sách hay để đọc.
Hãy lựa chọn những vị thầy lớn, có tâm có tầm để tầm sư và học đạo. Bên cạnh đó, xây dựng một cộng đồng bạn tốt, những người nâng đỡ, thấu hiểu chia sẻ với ta những điều tốt điều thiện là một điều quan trọng cần thực hiện để giữ thân tâm ta an lạc.
Ví như nếu ta và bạn muốn ăn một bữa ngon để liên hoan, nếu cộng đồng bạn bè bình thường, cứ thoải mái ăn uống những thực phẩm gây hại tới sức khỏe như bia, rượu, thịt cá, tôm, của, gà, vịt...
Nhưng nếu ta chơi với cộng đồng bạn bè tốt, chúng ta sẽ cùng nhắc nhớ nhau ăn những thực phẩm thuận tự nhiên và sống với một lối sống từ bi, biết đủ. Ngạn ngữ phương Tây đã có câu: “hãy nói cho tôi biết bạn là ai, tôi sẽ nói cho bạn biết bạn là người như thế nào”.
Chúng ta có quyền chọn bạn để chơi, để giao lưu, kết nối và học nhiều điều hay. Vì vậy, hãy lựa chọn và chắt lọc để sống trong môi trường thiện lành, thân tâm luôn an lạc.
Hãy đọc sách, nghe pháp, và cho tâm ta tiếp xúc với những nguồn kiến thức mới, mang tính thiện lành với lối sống tử tế. Nếu thân ăn hàng ngày thì tâm cũng cần phải ăn như vậy.
Với tôi, việc để tâm hướng đến tam bảo dần dà đã biến thành lối sống của bản thân mình.
Tâm muốn được khỏe mạnh thì cho “tâm” tiếp xúc với những điều tốt đep, tử tế. Tôi thường hạn chế không xem những drama, những video mang tính chất độc hại.
Thay vào đó, tôi đọc sách hướng tới tâm linh, đi sâu vào bên trong mình, thiền nhiều hơn để cảm nhận được tâm trạng của bản thân đang như thế nào, từ đó điều tiết được cảm xúc của bản thân sao cho phù hợp.
Khi đi tập thể dục, thay vì nghe nhạc thì có thể mở podcast thầy Minh Niệm, thầy Thích Nhất Hạnh, … để nghe. Khi đó, tôi vừa rèn được sức khỏe cho thân lại vừa rèn được sức khỏe cho tâm.
Khi “tâm” luôn muốn tới những điều tốt đẹp, tử tế thì tự nhiên chúng ta sẽ thu hút được những điều tốt đẹp đến với mình.
Lời kết
Khi hai người bạn “thân” và “tâm” trong chúng ta có sự cân bằng nhau, hòa hợp để bổ sung cho nhau. Khi đó, ta vừa có sức khỏe của thể chất lại vừa có cả sức khỏe của tâm trí nữa.
Khi “thân” lười thì khi đó “tâm” sẽ điều khiển, bắt ta phải tập thể dục để khỏe mạnh. Nhung khi “tâm” bị thu hút bởi những điều không tốt thì khi đó “thân” sẽ ngăn không cho tâm tiếp xúc quá lâu.
Tuy hai mà là một. Tuy xa mà lại vô cùng quen thuộc. Khi cả 2 đều có sự đồng lòng nhất trí thì khi đó ta mới có nhiều sức khỏe để thực hiện những công việc của bản thân mình.
Vì vậy, việc giữ gìn sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần là hai việc cần song hành với nhau. Bằng rất nhiều cách để chúng ta có thể cân bằng giữa hai yếu tố này.
Hãy sống với một lối sống lành mạnh, thiền định hàng ngày và xây dựng tam bảo cho bản thân; chắc chắn bạn và tôi , chúng ta sẽ có đời sống với thân tâm an lạc. Chúc bạn luôn tinh tấn, tỉnh thức và an lạc thân tâm!
Nội dung, hình ảnh: Nguyễn Linh - Học viên Content 3 Gốc Khóa K4
Biên tập: Nguyễn Hằng
Comments