MỤC LỤC
***
Chúng ta đang trong thời đại chuyển giao từ 4.0 sang 5.0 (trong nguy cơ, trong cơ có nguy) với vô vàn thành tựu nổi bật và những phát minh đột phá giúp đưa con người lên những tầm cao mới.
Nhưng kéo theo đó là những tiềm ẩn, những mối hiểm nguy luôn xảy ra: lừa đảo công nghệ, mất việc do AI, con người dần mất đi tính sáng tạo…Vậy đó là sự thật hay là lời đồn đại của báo chí, hãy cùng đọc bài viết và có thêm góc nhìn đa chiều về chủ đề “thời đại 5.0” những cơ hội, rủi ro và cách để vượt qua như thế nào nhé!
Thời đại 5.0: Một quy luật tất yếu
Sự chuyển dịch từ 4.0 lên 5.0 là một quy luật tất yếu của xã hội, nó là điều sẽ xảy ra không sớm thì muộn. Thời kỳ chuyển giao là quy trình lặp lại từ thời kỳ 1.0 lên 2.0, rồi 3.0 và 4.0. Cùng mình đi một vòng nhanh về quá khứ.
Thời kỳ 1.0 được xem là thời kỳ săn bắn hái lượm. Đây là hoạt động đầu tiên của con người khi xuất hiện trên trái đất. Tổ tiên chúng ta sinh tồn bằng việc hái lượm trái cây rơi dưới đất, hay săn bắn các loại thú để lấy thịt ăn, lấy da làm áo để mặc.
Thời kỳ 2.0 chuyển giao từ việc có gì ăn đó bằng việc lao động thủ công. Từ 13,000 năm trước công nguyên, tổ tiên chúng ta đã biết canh tác trồng cây, biết chăn nuôi, trị thủy, định canh định cư. Và từ đó giúp nâng cao hơn được năng suất, sản lượng thu hoạch.
Thời kỳ 3.0 được gọi là thời kỳ công nghiệp hóa. Năm 1784 với cuộc cách mạng công nghiệp nổ ra đã ra đời cơ khí, động cơ hơi nước, máy dệt. Với sự ra đời của dây chuyền sản xuất hàng loạt, năng lượng điện đã giúp con người tạo ra những của cải vật chất nhiều hơn nhưng lại tiết kiệm sức lao động.
Thời 4.0 là thời kỳ công nghiệp thông tin. Thời kỳ đánh dấu sự ra đời của các thiết bị tự động hóa, máy tính, điện tử, được kết nối bằng internet vạn vật (IoT) và dữ liệu lớn. Có thể thấy sự bùng nổ của các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), robot, in 3D, điện toán đám mây và dữ liệu lớn.
Thời 5.0 là thời kỳ của siêu thông tin. Hiện tại chúng ta chưa tiến tới thời kỳ này nhưng hiện tại một số đặc điểm đã nhen nhóm để đánh dấu cho sự chuyển tiếp này. Đó là sự hòa hợp của người và máy. Chúng ta sẽ cùng sống chung, cùng kết hợp để tạo ra những thành tựu xuất sắc hơn trong đời sống.
Lịch sử loài người là một hành trình phi thường, từ thời kỳ “ăn lông ở lỗ” đến những đột phá khoa học kỹ thuật mang tính thế kỷ, minh chứng cho quy luật tất yếu của sự phát triển. Cái mới, tân tiến thay thế cái cũ, lạc hậu; đưa nhân loại tiến lên những nấc thang văn minh mới.
Sự chuyển đổi qua các thời kỳ, từ Cách mạng Công nghiệp 1.0 với máy móc hơi nước đến Cách mạng 4.0 với tự động hóa và trí tuệ nhân tạo, rồi hướng tới Cách mạng 5.0 với sự kết hợp hài hòa giữa con người và công nghệ, chính là minh chứng rõ nét cho quy luật này.
Mỗi bước tiến đều đánh dấu những thay đổi to lớn trong cách chúng ta sống, làm việc và tương tác với thế giới xung quanh. Chính sự vận động không ngừng này đã đưa con người thoát khỏi bóng tối của sự hoang sơ, tiến đến một xã hội hiện đại với những thành tựu khoa học đỉnh cao. Và hành trình này vẫn tiếp diễn, với những hứa hẹn về một tương lai bứt phá hơn nữa trong kỷ nguyên 5.0.
Cùng CHUNG TAY đóng góp trí lực và vật lực để giúp 3goc.vn sản xuất thêm nhiều nội dung hay trong thời gian tới, bạn nhé!
Thời đại 5.0 : Cơ hội và tiềm năng
Hiểu thời đại 5.0 là một quy luật tất yếu thì chúng ta sẽ mở lòng hơn để cùng học hỏi, cùng khám phá những cơ hội tuyệt vời trong thời đại 5.0. Dưới đây mình chia sẻ sơ qua về những thành tựu mà thời đại 5.0 đang có.
Trí tuệ nhân tạo (AI)
Ai tạo ra động lực phát triển, bởi:
Tự động hóa thông minh: AI sẽ tự động hóa hầu hết các công việc lặp đi lặp lại và nguy hiểm, giải phóng con người khỏi những công việc nặng nhọc, tạo điều kiện để tập trung vào sáng tạo và phát triển bản thân.
Cá nhân hóa trải nghiệm: AI sẽ phân tích dữ liệu người dùng để cung cấp các dịch vụ, sản phẩm và nội dung được cá nhân hóa, đáp ứng nhu cầu của từng cá nhân một cách chính xác và hiệu quả.
Nâng cao năng suất: AI sẽ hỗ trợ con người trong việc ra quyết định, giải quyết vấn đề và dự đoán xu hướng, giúp tăng năng suất và hiệu quả trong mọi lĩnh vực.
Internet vạn vật (IoT)
IoT sẽ kết nối mọi thứ, bởi:
Thành phố thông minh: IoT sẽ kết nối các thiết bị và hệ thống trong thành phố, tạo nên hệ sinh thái thông minh, tự động hóa các hoạt động quản lý đô thị, giao thông, năng lượng, môi trường...
Ngôi nhà thông minh: Các thiết bị gia dụng được kết nối và điều khiển từ xa, mang đến sự tiện nghi và an toàn cho cuộc sống.
Chăm sóc sức khỏe từ xa: IoT kết hợp AI sẽ theo dõi sức khỏe, chẩn đoán bệnh và đưa ra phác đồ điều trị từ xa, mang đến dịch vụ y tế chất lượng cao cho mọi người.
In 3D
Công nghệ in 3D được xem là tạo hình tương lai, bởi:
Sản xuất theo yêu cầu: In 3D cho phép sản xuất các sản phẩm tùy chỉnh với số lượng nhỏ, đáp ứng nhu cầu cá nhân hóa, giảm thiểu lãng phí và chi phí.
Y học tái tạo: In 3D mô và cơ quan nội tạng sẽ cách mạng hóa lĩnh vực y tế, giúp điều trị các bệnh nan y và kéo dài tuổi thọ con người.
Xây dựng bền vững: In 3D các công trình kiến trúc với vật liệu thân thiện môi trường, giảm thiểu tác động đến môi trường.
Blockchain
Blockchain được xem là nền tảng tin cậy, bởi:
Giao dịch minh bạch và an toàn: Blockchain đảm bảo tính minh bạch, bảo mật và không thể thay đổi dữ liệu, tạo dựng niềm tin trong các giao dịch tài chính, thương mại điện tử và quản lý chuỗi cung ứng.
Hợp đồng thông minh: Tự động hóa việc thực thi hợp đồng, loại bỏ trung gian và giảm thiểu rủi ro tranh chấp.
Quản trị phi tập trung: Blockchain cho phép xây dựng các hệ thống quản trị phi tập trung, minh bạch và hiệu quả trong các lĩnh vực như bầu cử, quản lý đất đai…
Thực tế ảo tăng cường (AR) và Robot
AR và Robot giúp Mở rộng khả năng con người, bởi:
Trải nghiệm tương tác: AR sẽ làm mờ ranh giới giữa thế giới thực và ảo, mang đến trải nghiệm học tập, giải trí và mua sắm tương tác và hấp dẫn.
Hỗ trợ con người: Robot sẽ đảm nhận các công việc nguy hiểm, lặp đi lặp lại và đòi hỏi độ chính xác cao, hỗ trợ con người trong các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ, y tế, nông nghiệp…
Trên là một số thành tựu nổi bật mà Xã hội 5.0 hứa hẹn sẽ mang đến cho chúng ta. Hãy cùng thử tưởng tượng xem nếu tất cả các công nghệ này được phát triển và phổ biến rộng rãi thì trong công việc và cuộc sống của chúng ta sẽ thật tiện ích và tối ưu đến mức nào.
Thời đại 5.0: Những rủi ro tiềm ẩn
Bên cạnh việc hưởng lợi từ thời đại 5.0, thì song song đó chúng ta cũng đối diện với nhiều rủi ro tiềm ẩn. Mình sẽ đưa ra một số góc nhìn cá nhân để các bạn cùng hiểu thêm và suy nghĩ về các góc nhìn của mình.
Lừa đảo công nghệ cao: Công nghệ phát triển kéo theo việc bảo mật an toàn thông tin cá nhân và rò rỉ dữ liệu, chưa kể việc kẻ xấu dùng tính năng Deepface làm giả cả video và giọng nói để lừa gạt tiền bạc.
Suy giảm về sức khỏe: Do các tiện ích của công nghệ làm việc trên máy tính, họp online qua Zoom, Google Meet là một công việc phổ biến. Việc tiếp xúc với máy tính liên tục , ngồi lâu trong thời gian dài, ăn uống không điều độ sẽ khiến chúng ta dễ mắc các bệnh về mắt như cận thị, loạn thị hay các bệnh về dạ dày, béo phì…
Giảm khả năng sáng tạo: việc sử dụng Chat GPT, Gemini để nhờ biên tập hoặc gợi mở thông tin đã rất phổ biến. Để vẽ hình đẹp chỉ cần gõ một số dữ kiện cơ bản thì con Copilot và Mid Journey sẽ trả kết quả chỉ trong 3-10 giây. Nhưng vì sự quá tiện ích và nhanh chóng nên dễ ỷ lại phụ thuộc hoàn toàn vào các tính năng này.
Giảm tương tác xã hội: Con người phụ thuộc càng nhiều vào Smartphone thì lại càng ngày ít cảm xúc giao tiếp với nhau. Khi đi vào quán cafe, thay vì nói chuyện chúng ta sẽ bấm điện thoại và lướt facebook, tiktok. Vấn đề này đang xảy ra ở rất nhiều gia đình Việt Nam hiện tại, ba mẹ suốt ngày bấm điện thoại, không có nói chuyện và chơi cùng con. Nếu con có đòi thì cũng đưa điện thoại để các bé cũng lướt theo.
Theo thống kê của tổ chức DQ Institude thống kê trong năm 2023 có tới 67% trẻ em từ 8-18 tuổi bị rủi ro an ninh mạng (Đe dọa trực tuyến, các cuộc gọi lạ mặt, nội dung bạo lực, tình dục, rủi ro về danh tiếng…). Vậy Đứng trước Cơn Sóng 5.0 mạnh mẽ này chúng ta phải làm gì ?
Thời đại 5.0 - Bộ bí kíp võ công
Làm sao biết được kỹ năng nào là quan trọng trong thời đại số này ?
Làm sao để tránh khỏi những lừa đảo công nghệ cao đang diễn ra?
Làm sao để con người và máy móc cùng sống chung và phát triển cùng nhau?
Đó là những câu hỏi cứ quanh quanh trong đầu của tôi mãi mà không có lời giải đáp. Và tôi bắt đầu hành trình đi tìm kiếm câu trả lời cho mình.
Rồi tôi tình cờ tôi được biết đến cuốn sách “Tôi tương lai và thế giới” của cô Nguyễn Phi Vân. Trong chương 2 của cuốn sách đã giúp tôi nhìn thấy rõ được bức tranh toàn cảnh của AI, về cái tôi ngu dốt và sự phát triển không ngừng của xã hội ngoài kia. Cuốn sách còn chỉ ra được các kỹ năng cần phải có của một công dân thế kỷ 21.
“Bạn phải trở thành người tương lai ngay từ hôm nay“ - Nguyễn Phi Vân
Để chúng ta có thể sống trong thời đại số thì chúng ta cần 16 kỹ năng cần thiết: 6 kỹ năng đầu đời, 4 kỹ năng hội nhập và 6 phẩm chất người trong thời đại máy.
Cuốn sách đã giúp tôi biết giải quyết được câu hỏi “Làm sao biết được kỹ năng nào là quan trọng trong thời đại số này?”. Tuy nhiên giải quyết được câu hỏi này thì lại một câu hỏi đặt ra cho tôi sau đó: ”Nhiều kỹ năng như vậy thì tôi sẽ phải học như thế nào? Bắt đầu từ đâu? Và làm sao học hết được?”
Sau một thời gian tham gia học tập với các dự án của Trí Tuệ Việt Nam và đặc biệt là tham gia khóa học ”Chánh Kiến” của thầy Trần Việt Quân, tôi đã tìm ra được câu trả lời và đúc rút ra được các bí kíp võ công cho mình.
Đó là, muốn có kỹ năng tương lai tốt như thế nào, thì mình phải có nền tảng trước:
Nhận thức đúng đắn: Nhận thức được Kỹ năng mình đang thiếu những kiến thức mình đang còn chưa rõ để cùng lên kế hoạch học tập và rèn luyện.
Đừng vội tin: Đứng trước các vấn đề hãy luôn suy xét và suy nghĩ kỹ lưỡng. Áp dụng phương pháp Quan Sát - Phân Tích - Đúc Kết để cùng xem xét vấn đề một cách thấu đáo và đưa ra được thông tin chính xác nhất.
Tự học: Tất cả kiến thức và kỹ năng đều do chúng ta Tự học mà có, hãy luôn duy trì tinh thần tự học tự nghiên cứu, hãy tự đi trên chính đôi chân của mình.
Xây dựng môi trường Tam Bảo (Thầy-Sách-Bạn): Trên con đường học tập hãy tìm cho mình một môi trường Tam Bảo để giúp mình luôn đi đúng hướng và bền bỉ trên con đường học tập.
Triết lý 3 Gốc rễ (Đạo Đức - Trí Tuệ - Nghị Lực): Hãy luôn học tập vun bồi đầy đủ cả 3 gốc rễ để phát triển một cách toàn diện và vững chắc.
Thế giới đang bứt phá tiến dần vào kỷ nguyên 5.0 – kỷ nguyên của siêu thông tin, kỷ nguyên của sự kết hợp giữa người và máy. Nó mở ra cánh cửa cho vô vàn cơ hội và thách thức. Để làm chủ thời đại số, mỗi cá nhân cần trang bị nhận thức đúng đắn, hoàn thiện các kỹ năng bản thân.
Hãy luôn nuôi dưỡng môi trường học tập tích cực và tinh thần học hỏi không ngừng. Hãy hành động ngay! Nâng tầm bản thân, trở thành công dân số tích cực, góp phần kiến tạo tương lai tươi sáng cho Việt Nam chúng ta, bạn nhé!
***
Cùng CHUNG TAY đóng góp trí lực và vật lực để giúp 3goc.vn sản xuất thêm nhiều nội dung hay trong thời gian tới, bạn nhé!Nội dung và hình ảnh: Huân Bùi
Biên tập: Khánh Vi
Nguồn tham khảo:
-Sách”Tôi,tương lai,thế giới” - Nguyễn Phi Vân
留言